“Goed dat ze binnenkort een
begrafenis krijgen die ze verdienen”
We weten uit de
geschiedenisboeken dat de Frezenbergstraat in Zonnebeke tijdens de Eerste
Wereldoorlog het decor was voor bloederige strijdtaferelen. De archeologische
werken die er momenteel bezig zijn bevestigen dat, want al meteen werden
stoffelijke resten gevonden van gesneuvelde soldaten. Welke nationaliteit ze
droegen of wie die mannen effectief waren, is nog de vraag. WO I-historicus en
gids Christophe Deconinck gaat mee op zoek naar een antwoord.
Sinds een week zijn er in een
deel van de Frezenbergstraat, de Nonnebossenstraat, de Elleboogstraat en een
stukje van de Grote Molenstraat werken gestart in het kader van het
rioleringsproject ‘Frezenberg-Noord. De woningen in die zone worden aangesloten
op een nieuwe riolering. Momenteel zijn de voorafgaande archeologische
onderzoeken bezig. En hoewel net begonnen, stootten de archeologen, die worden
bijgestaan door mensen van een munitiedetectiebedrijf, al op heel wat WO
I-vondsten.
Fysisch antropoloog
Naast resten van munitiekisten
kwam tijdens de graafwerken het stoffelijk overschot van (wellicht) drie
gesneuvelde soldaten aan de oppervlakte. Twee daarvan bevonden zich op de hoek
van de Frezenbergstraat en de Nonnebossenstraat, een derde soldaat lag wat
verder midden de weg. Er kwam een fysisch antropoloog ter plaatse, die de
overblijfselen bekijkt om meer te weten te komen over bijvoorbeeld leeftijd en
de manier waarop de militairen zijn gestorven.
“Uit dergelijke vondsten kunnen
we heel wat leren over wat er zich allemaal in onze gemeente tijdens WO I
afspeelde. Dergelijk onderzoek is daarvoor belangrijk”, zegt schepen van
Erfgoed Joachim Jonckheere (#Team8980), die vrijdag de site even een bezoekje
bracht.
Australiërs
WOI-historicus en oorlogsgids
Christophe Deconinck acht de kans groot dat de nationaliteit van de soldaten
snel achterhaald zal worden. “Het wordt echter een pak moeilijker om hen te
identificeren”, aldus de historicus. “Hun nationaliteit kun je afleiden van het
kleinste detail van hun uniform of hun uitrusting. Het is dus nog even wachten
op wat de archeologen precies hebben blootgelegd, maar er is een 30 procent
kans dat het Canadezen zijn en een even grote kans dat het Australiërs of
Schotten zijn. Er zijn echter nog opties, want de Fransen en de Schotten waren
op de plek al actief in de beginfase van de oorlog. Ook vochten tijdens de
opmars naar Passendale in de zomer van 1917 Nieuw-Zeelanders en Zuid-Afrikanen
op die locatie zij aan zij met de Australiërs. Wie de regio wat kent, kan
doorgaans zonder nadenken voor elk van die nationaliteiten een aantal
monumenten aanwijzen. Dat langs de Ieperstraat naar Zonnebeke, net voorbij de
brug boven de A19, is misschien een van de mooiste odes aan de diversiteit van
de troepen die vochten voor het Gemenebest.”
In de geschiedenisboeken is
vooral de Princess Patricia’s Canadian Light Infantry onlosmakelijk met de
Frezenberg verbonden. Na wekenlange gevechten op andere locaties kwamen de
doodvermoeide Canadezen aan Frezenberg op 8 mei 1915 onder zwaar machinegeweervuur
te liggen. “De slachting die toen plaatsvond, is materie voor een ware
horrorfilm. Van de 1098 vrijwilligers, overleefden slechts 4 officieren en 150
soldaten”, vertelt Deconick, die al ruim tien jaar tours organiseert als
bezieler van Cruising Along the Frontline.
Het is niet de eerste keer dat op
die locatie een belangrijke archeologische vondst wordt gedaan. “430 meter naar
het zuiden, een kruispunt verder en op exact dezelfde linie, werden in 2006 de
intussen wereldberoemde ‘Zonnebeke Five’ ontdekt: vijf Australiërs die onder
het wegdek lagen. Zij sneuvelden op 26 september 1917, tijdens de Slag om het
Polygonebos. Een van hen werd toen geïdentificeerd als John Hunter. Het
prachtige ‘Brothers in Arms’-Memorial iets verderop is een ode aan zijn verhaal
en dat van zijn broer. Dankzij z’n DNA kon de link met de nabestaanden met
zekerheid worden vastgesteld.”
Geperst karton
“Persoonlijk ben ik telkens
opgelucht te vernemen dat er onmiddellijk archeologen worden ingeschakeld. Ik
hoop vooral dat ze identificatieplaatjes terugvinden, al is dat geen evidentie.
In 1914 liepen de Britse soldaten nog rond met naamplaatjes in geperst karton.
Pas veel later zouden die worden vervangen door twee metalen exemplaren, die
met een touwtje aan de pols hingen. Niet ideaal, want tot op vandaag merken we
dat die vaak verloren zijn gegaan. In de heuvels rond Zonnebeke en Passendale
mag je stellen dat onder elke akker, onder elk groepje bomen of in elk grasveld
nog gesneuvelden liggen te wachten om ooit ontdekt te worden en bij hun
kompanen bijgezet. Gelukkig worden deze drie jongens na ruim honderd jaar
alsnog ontdekt en krijgen ze binnenkort de begrafenis die ze verdienen.”
BRON
