Foto Swa Vleminckx: Bucephalandra
sp. Sekadau Green Wavy
Hoewel ze een relatief nieuw geslacht van planten zijn voor onze hobby, zijn zij al bekend in de
wetenschappelijke wereld sinds 1858. Toen ze voor het eerst werden ingevoerd
voor de aquarium hobby werden zij vergeleken met Cryptocoryne soorten
vanwege hun smalle en meestal olijf-gekleurde bladeren. Echter, hun kruipende
wortelstokken en wortels passen dan weer meer bij de kenmerken van Anubias.
Bucephalandra's zijn te
vinden op het grootste eiland van de Maleise Archipel, Borneo dus. De planten worden daar gevonden in
rivieren en beken, en soms ook op de oevers van de rivieren. Borneo heeft een
tropisch klimaat, met een gemiddelde jaarlijkse temperatuur van boven de 20 C°.
Ondanks het constante klimaat in bepaalde gebieden op het eiland Borneo zijn er
twee seizoenen die worden bepaald door de hoeveelheid neerslag. Tijdens het
regenseizoen, wanneer de rivieren stijgen, worden Bucephalandra planten die
groeien op land ondergedompeld in water voor een paar maanden. Dit betekent
echter niet dat ze niet blijven groeien en ze kunnen gemakkelijk transformeren
in hun ondergedompelde vorm. De belangrijkste verschillen tussen de bovenwater-
en onderwatervorm zijn de volgende, onder water hebben ze een fijnere
bladstructuur en vertonen ook een intensere kleuring.
Bucephalandra sp. Melawi II
In bloei komen begint
voornamelijk onder water. Het is moeilijk te zeggen welke factoren ertoe leiden
dat de plant een bloem begint te produceren. Bloei van Anubias species gaat vaak
gepaard met verandering (soms verslechtering) van de milieuomstandigheden en wordt beschouwd als
een vorm van overleving van de plant. Echter, Bucephalandra’s kunnen
bloeien als ze een ruim aanbod hebben van voedingsstoffen, en zich in ideale
omstandigheden bevinden. Ze kunnen zelfs meerdere bloemen tegelijk produceren.
Bij veranderingen in het aquarium, zoals verandering van het licht en de water
chemie, of het verplaatsen naar een ander aquarium kan Bucephalandra een deel
van zijn bladeren verliezen door verslijming. Dit zien we soms ook gebeuren bij
Cryptocoryne
species (en wordt aangeduid als "Cryptocoryne
ziekte"). Ook algenplagen zijn meestal verantwoordelijk voor het
verlies van de bladeren. Dit proces, het afvallen (en) of verslijmen van
bladeren, is geleidelijk en zelden zal de plant heel snel al zijn bladeren
verliezen. Dus ingrijpen is vaak mogelijk om het probleem te behandelen voordat
alle bladeren zijn afgevallen of verslijmd. Zelfs zonder blad, indien de
wortelstok en wortels stevig en gezond zijn, kan de plant zich meestal
herstellen en is het een kwestie om de plant wat tijd te gunnen. De parameters
voor het water die Bucephalandras kunnen tolereren zijn: pH van 5-8, bijna elke GH
en KH, en een temperatuur tussen 22-28 graden Celsius.
Om ze te planten in een aquarium
zijn ze vergelijkbaar met Anubias en Java varens de
wortelstokken moeten vastgebonden worden op hout of stenen. De wortels hebben
de mogelijkheid om zich stevig te hechten aan een verharding, zelfs als de
stenen glad zijn. Ze groeien over het algemeen heel langzaam, maar
de groei is afhankelijk van de variëteit. Sommige rassen kunnen 2 bladeren per
week te produceren als ze zich in optimale omstandigheden bevinden, terwijl
anderen slechts 1 blad zullen produceren om de 2 weken. De meeste soorten zijn
vrij klein 3 tot 5 cm., maar een aantal van de grotere soorten kunnen toch wel
tot 20 cm. groot worden.
Er worden continu nieuwe soorten
ontdekt die nog niet beschreven zijn. Momenteel zijn er slechts drie soorten
beschreven: Bucephalandra gigantea, Bucepholandra magnifolia, Bucepholandra
motoleyana. Men kan echter meer dan 200 variaties handelsnamen
tegenkomen. Omdat vele soorten nog onbekend zijn voor de wetenschap, zijn de
handelsnamen gemaakt op basis van de namen van de regio's, rivieren, of staten
waar ze werden gevonden zoals Kedagang, Kualakuayan, Tapah, Sabah, Kalimantan,
Sintang. De namen zijn ook gemaakt op basis van de kleur en de vorm van de
bladeren zoals Brownie Brown, Red Gaia, Super Blue.
Bucephalandra sp. Brownie Ghost
Bucephalandra’s hebben
ook erg aantrekkelijke bladvormen, de bladeren kunnen ovaal met een vlakke rand
zijn, ovaal met golvende rand, lang en recht, lang en golvend, of zelfs
amandelvormige of als een druppel water. Teveel om te beschrijven dus. De
kleuren van de stengels zijn voornamelijk roze of rood, maar de bladeren kunnen
veelkleurig zijn. Afhankelijk van de soort, kunnen sommige bladeren zelfs bijna
alle kleuren van de regenboog hebben. Er zijn vele variëteiten, waarin een
"blauwe glans" op de bladeren zichtbaar is. Deze eigenschap is
interessant omdat de glans alleen zichtbaar is wanneer je kijkt onder een
bepaalde hoek. In sommige soorten, komen we ook andere kleuren tegen
vergelijkbaar met een helder groene glans, of de kleur van koper of roodachtige
tinten. Er zijn relatief weinig soorten die volledig groen zijn.
Bucephalandra sp.”Achilles”
Bucephalandra soorten zijn dus een prachtige en nog
relatief dure en moeilijk te vinden
geslacht van planten die nog veel aquarianen over de hele wereld zullen boeien
dankzij hun majestueuze verschijning.
Bucephalandra-motleyana-bukit-kelam-sintang
Foto Swa Vleminckx: Bucephalandra sp.Wavy-Leaf
