Vissenseks? Dat zag er 385 miljoen jaar geleden zo uit

De overgrote meerderheid van de vissen die we vandaag kennen, planten zich voort via bevruchting van eitjes in het water, zonder dat daar echte geslachtsgemeenschap aan te pas komt. Maar wetenschappers hebben nu de eerste vissen ontdekt die 385 miljoen jaar geleden wel degelijk seks met elkaar hadden.

Vandaag de dag paren de meeste vissen zonder elkaar aan te raken: het vrouwtje schiet kuit of legt een massa eitjes in het water, waarna het mannetje de hom (zijn sperma) over de eitjes heen spuit in de hoop er zo veel mogelijk te bevruchten.

Maar anders blijkt het nu 385 miljoen jaar geleden gegaan te zijn bij de 'Microbrachius dicki', een soort van uitstorven vissen met een pantser als bescherming. Zij blijken wel degelijk rechtstreeks met elkaar gepaard te hebben, wat meteen de oudste bekendste copulatie uit de geschiedenis is.

"Toen deze oude vissen, de antiarchen, voor het eerst voorkwamen, waren ze de eerste soorten ooit met een onderkaak en achterste ledematen", zo vertelde paleontoloog John Long van de Australische Flinders University tijdens een persconferentie waarover Vox bericht. "Maar nu weten we dat vissen ook de eerste waren die copuleerden." De studie van Longs team verscheen gisteren in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Claspers en huidplaten

De onderzoekers bestudeerden de fossielen van de vissen en ontdekten dat de mannetjes over zogenaamde copulatoire claspers, een soort van vinnen die gebruikt worden om te paren, beschikten. De vrouwelijke soort had dan weer overeenkomstige huidplaten, waartussen een clasper kon ingebracht worden. De twee vissen bleven naast elkaar zwemmen en hielden zich via hun vinnen aan elkaar vast, terwijl het sperma van het mannetje in het vrouwtje werd ingebracht.

© Brian Choo, Flinders University.

Twee methodes

Vandaag de dag zijn er nog altijd bepaalde vissensoorten, zoals haaien, die paren via de claspers, al zijn die in de loop der tijd wel geëvolueerd. De meeste vissen paren nu echter via het water en zonder copulatie.

Waarom dat zo is, kunnen Long en zijn team niet vertellen. "Misschien is het door een verandering in hun omgeving, of is het een speciale aanpassing in de loop der tijden." Wel zijn wetenschappers het er over eens dat beide 'methodes' hun voordelen hebben. Soorten die copuleren, zoals zoogdieren, lijken meer energie te spenderen aan een kleiner nageslacht, dat tot de geboorte in het lichaam van de moeder wel beter beschermd is tegen de omgeving en bijvoorbeeld roofdieren.

Soorten die paren via sperma en eitjes in het water, volgen echter de omgekeerde aanpak: een immense massa jongen, waarvan er velen echter nooit geboren worden.

Of het dankzij de vissen is dat ook wij vandaag copuleren, staat ook niet helemaal vast, maar de kans zit er dik in. Volgens Long heeft de uitgestorven vis gezorgd voor een soort gen voor deze manier van paren, die bij latere soorten wel aanwezig is gebleven en verder is geëvolueerd, terwijl het bij de vissen opnieuw de andere richting is uitgegaan.