27 september 2018

Van hier tot Tokio


Op de benzinetank van zijn Moto Guzzi V7 zet Graziano Rossi, de vader van de legendarische GP-coureur Valentino Rossi, drie handtekeningen. Journalist Paul van Hooff weet dan nog niet hoe hard hij deze zegen van de Godfather van de motorsport later nog nodig zal hebben. De reis is op voorhand krankzinnig lang, de hindernissen onvoorspelbaar groot, en dan vertrekt hij ook nog eens in de winter, op zijn trouwe 'Guus' uit 1975. Niets blijft de avonturier bespaard. Met huilende wolven op de achtergrond slaapt hij bij min twintig graden in zijn tentje in de Armeense bergen.

Lof voor Man in het zadel: ‘Eén van de allerbeste reisboeken die de afgelopen jaren in het Nederlands zijn verschenen. Hoewel het boek gaat over de belevenissen van Paul van Hooff en zijn motor, leest het eerder als een roman. Eindelijk een boek dat ver weg blijft van de grootste valkuil van de reisschrijverij: het kijk-mij-nou-eens-iets-bijzonders-doen-syndroom.’ – Hans Avontuur, ad. 

‘Ik roep Paul van Hooff uit tot reisschrijver van het jaar.’ – Herman Brusselmans in Playboy 

‘In Man in het zadel vertelt hij zijn adembenemende verhaal. Voor wie zijn artikelen in ons blad miste: dit slaat alles.’ – kro magazine 

‘Het boek is een absolute aanrader voor liefhebbers van avontuur en motorrijders, maar zou zeker ook in de boekenkast van elke zichzelf respecterende reiziger moeten staan.’ – Traveljunks.nl

23 september 2018

Free Thinking, Bea Van Dorpe


De sculpturen van Bea van Dorpe (1944) ontstaan uit een gevoel van enerzijds geestelijke vrijheid en anderzijds van vormelijke gebondenheid. Haar menselijke wezens lijken door lava zoals te 'Pompei' vereeuwigd te zijn. Zij dragen de herinnering in zich aan een vergeten, overwonnen beschaving. 
Bea van Dorpe maakt mensen die reeds eeuwen beschaving achter zich hebben, die het allemaal al gezien en doorgemaakt hebben en erover nadenken. De samenhang tussen vorm en inhoud, geest en lichaam, ontstaat uit de oermaterie van aarde en steen. 
Bea van Dorpe geeft er de voorkeur aan haar beelden in een groep tentoon te stellen. Niet de oermens geeft zij vorm, maar de klassieke mens, de filosoof, die door contact met zijn zielsverwanten het sublieme kent, het mysterie van de menselijke geest en die de werkelijkheid ordent en zoekt te begrijpen. Hart en geest, vlees en ziel zijn in deze sculpturen tot eenheid gesmeed.


Foto: Swa Vleminckx - 2018 Meise Plantentuin.

6 september 2018

VUB-biologen ontrafelen de oorsprong van een seksferomoon van een watersalamander


Veel organismen in het dierenrijk kunnen bepaalde geurstoffen aanmaken, feromonen genaamd, om hun partner te verleiden. Maar het is dikwijls nog onduidelijk waarom bepaalde geurstoffen zo aantrekkelijk worden, en waarom en hoe dat in de evolutie kan ontstaan. Biologen van de Vrije Universiteit Brussel hebben nu in een nieuwe studie aangetoond welke veranderingen in het DNA de verleidings- of seksferomonen van de mannetjes van watersalamanders onweerstaanbaar gemaakt hebben bij de vrouwtjes in de loop van de evolutie.

Een geur die onweerstaanbaar maakt… het houdt mensen zodanig bezig dat de parfumindustrie zonder enig probleem een miljardenbusiness is geworden. Nochtans is het bestaan van seksferomonen, lichaamseigen geurstoffen die iemand voor een partner onweerstaanbaar, of toch minstens aantrekkelijker maken, bij mensen nog altijd niet bewezen.
Bij dieren daarentegen is het absoluut zeker dat er soorten bestaan die over zo’n geheim wapen beschikken, onder meer watersalamanders.

Watersalamanders hebben een, in onze ogen, vreemde manier van voortplanten. Er komt geen fysiek contact tussen de partners aan te pas: de mannetjes deponeren na de balts, een soort dansje, via hun cloaca een spermatofoor, een zaadpakketje, op een blad of een ander oppervlak. Als de vrouwtjes dat willen, nemen ze het pakketje op in hun cloaca, zodat de eitjes bevrucht kunnen worden.
De mannetjes van de salamanders zijn door het ontbreken van lichamelijk contact dus eerder beperkt in hun verleidingstechnieken en ze maken dan ook kwistig gebruik van seksferomonen wanneer ze een vrouwtje aantreffen in een waterpoel tijdens het paarseizoen.
Om het vrouwtje voor zich te winnen, produceren ze een "verleidingscocktail", een mengeling van wateroplosbare eiwitten die ze al wapperend met hun staart naar de neus van het vrouwtje sturen. Het vrouwtje vindt die geuren zo aantrekkelijk dat ze het mannetje bijna blindelings gaat volgen
Spermatoforen van een molsalamander (Foto: Placeuvm/Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.0).

Nieuw feromoon
Onderzoekers van het Amphibian Evolution Lab van de Vrije Universiteit Brussel hebben nu een nieuw feromoon ontdekt, en tevens onderzocht hoe dat feromoon ontstaan is.
“We wilden weten hoe een molecule kan ontstaan die plots een aantrekkingskracht heeft, terwijl de voorouders van die dieren nog geen gebruik maakten van die molecule”, zegt Margo Maex, die haar doctoraat gewijd heeft aan dit onderzoek, in een persmededeling.
De onderzoekers ontdekten in 2015 al dat de voorouders van salamanders waarschijnlijk reeds 300 miljoen jaar geleden feromonen gebruikten als verleidingsmiddel tijdens de voortplanting.
In een artikel in het toonaangevend vakblad Current Biology identificeren Maex en haar collega’s nu een extra reeks eiwitten die bij de voorouders van salamanders nog geen feromonen waren, maar pas later in de evolutie onderdeel zijn geworden van de verleidingscocktail.

“Aangezien de eiwitmengeling al miljoenen jaren lang op efficiënte wijze vrouwtjes inpalmt, vonden we het verwonderlijk dat er bij sommige soorten toch nog extra moleculen werden toegevoegd aan dit recept”, zei professor Ines Van Bocxlaer, één van de promotoren van het doctoraat.

Evolutie staat nooit stil
Hoewel de term "evolutie" vaak geassocieerd wordt met het ontstaan van nieuwe soorten, evolueren genen in het erfelijk materiaal, het DNA, evenzeer. Door DNA van verschillende salamanders te vergelijken, ontdekten de wetenschappers dat een specifiek gen met een functie in interne organen van salamanders, de basis vormde voor de recent ontdekte feromonen.
Een verdubbeling van dit ene gen, iets wat vrij vaak voorkomt, gaf evolutie vrij spel: de ene kopie kon haar oorspronkelijke functie behouden, terwijl de andere kopie veranderingen kon ondergaan en een nieuwe functie kon aannemen.
Het gekopieerde gen kwam uiteindelijk tot uitdrukking in de feromoon-producerende klieren van salamandermannetjes, waardoor het product van het gen, een eiwit, samen met de miljoenen jaren oude feromooncocktail in de onderwaterwereld werd geloosd. Zo werd een eiwit dat een bepaalde functie had in interne organen, plots betrokken in een geheel nieuw proces, namelijk het verleiden van de partner.

De combinatie is onweerstaanbaar
Maar volgens Maex en haar collega’s maakt niet om het even welke molecule die samen met de feromoonmengeling uitgescheiden wordt, een even grote kans om een seksferomoon te worden.
“Het net ontdekte feromoon maakte initieel deel uit van een groter eiwit, maar enkel het stukje dat bijzonder stabiel en compact bleek te zijn, heeft het tot feromoon gemaakt. Een salamander-seksferomoon moet dan ook tegen een stootje kunnen, aangezien het terechtkomt in poelwater, een cocktail van andere moleculen”, zo zei professor Franky Bossuyt, de promotor van het doctoraat, in de persmededeling.
Bovendien bleek uit gedragstesten dat de nieuwe component een meerwaarde leverde aan de oorspronkelijke mengeling. Om dit te onderzoeken, voerden de wetenschappers gedragstesten uit waarin telkens twee vrouwtjes werden blootgesteld aan verschillende feromooncomponenten afzonderlijk. Als de vrouwtjes interesse tonen, kan men besluiten dat de feromooncomponent functioneel is op zich.
Uit hun gedragstesten bleek dat, ongeacht de concentratie, de respons van vrouwtjes veel groter was als de net ontdekte feromonen gecombineerd werden met één van de reeds gekende componenten. De twee componenten blijken tegengestelde ladingen te dragen waardoor ze elkaar aantrekken in oplossing. De onderzoekers vermoeden dat de moleculen zich op deze manier clusteren en als een geconcentreerde, onweerstaanbare geurwolk het vrouwtje bereiken.


1 september 2018

Tentoonstelling Schoten Pristella 2018

Enkele foto's van de aquariumtentoonstelling 2018 Pristella Schoten. En zoals we kunnen verwachten van de leden van Pristella mooie uitgegroeide volwassen vissen in prachtige aquaria! Weeral een dikke proficiat!
Melanotenia boesmania











Phoxinus phoxinus