Een zogeheten polar vortex (of poolwervel) zorgt de komende weken voor vriestemperaturen tot -12°C. Voor kikkers, padden en salamanders die tijdens de recordwarme dagen eind januari al uit hun winterslaap ontwaakten en naar de voortplantingspoelen trokken, kan dit winteroffensief slecht uitpakken. Vooral ondiepe, kleine tuinvijvertjes kunnen de komende dagen tot op de bodem dichtvriezen. Bovendien kan er zich ook moerasgas ophopen onder het ijs. Door een wak in je tuinvijver te maken, verhoog je de kans dat de amfibieën deze winterprik doorkomen.
De ravage in een kleine tuinvijver kan behoorlijk oplopen.
Na een lange, aanhoudende vorstperiode met ijsbedekking op poelen en tuinvijvers worden - na de dooi - vaak dode, sterk opgezwollen kikkers aangetroffen. Oorzaak: verstikking als gevolg van de productie van ‘moerasgassen’ zoals methaan en waterstofsulfide. Deze gassen worden gevormd tijdens de bacteriële afbraak van dood organisch materiaal zoals dode bladeren op de bodem van een vijver. Het zuurstofgehalte op de bodem - waar sommige kikkers overwinteren - ligt lager dan aan het wateroppervlak. Aangezien de bacteriën die voor de afbraak van bladeren zorgen geen zuurstof nodig hebben om te overleven, kunnen deze zich in zuurstofarme of zuurstofloze omstandigheden goed ontwikkelen, ook wanneer de waterpartij met een dikke laag ijs en sneeuw bedekt is. De bacteriële afbraak gaat dus door, ook wanneer het wateroppervlak is bevroren. Daardoor neemt het zuurstofgehalte af. Maar voor kikkers is de aanwezigheid van zuurstof wel een must om te overleven.
Padden overwinteren zelden of nooit in het water. Ze verkiezen rommelhoekjes in de tuin of de beschutting van een steen. Eens ze voelen dat het lente wordt, trekken ze naar vijvers en poelen om er zich voort te planten. Toch kunnen ook zij het slachtoffer worden van de vrieskou wanneer ze zich laten verrassen. In sommige jaren trekken ze namelijk (te) vroeg naar hun paarplaatsen. Dat blijkt ook dit jaar het geval te zijn. Na de warmste 24 januari ooit, volgden enkele uitzonderlijk zachte nachten waarin vooral salamanders en een kleine voorhoede van de padden te vroeg uit hun winterslaap zijn ontwaakt. Natuurpunt kreeg eind januari dan ook heel wat meldingen binnen van amfibieën in tuinvijvers. Op zich hoeft dit geen probleem te zijn. Wanneer zo’n boterzachte periode echter wordt gevolgd door een stevige winterprik met meerdere ijsdagen en een dikke ijslaag tot gevolg, dan kan een te laag zuurstofgehalte in een bevroren tuinvijver ervoor zorgen dat de kikkers en salamanders die eind januari al het water opzochten deze winterprik niet zullen overleven.
Maak een wak in je bevroren tuinvijvertje
Het heeft geen zin amfibieën uit het water te halen wanneer ze in volle winterrust zijn. Wel een goed idee is het om een gat in het ijs te maken, zeker bij kleine, ondiepe wateroppervlaktes (zoals vaak het geval is bij tuinvijvertjes). Zo komt er zuurstof in het water zodat het risico op verstikking afneemt.
Ook na de winter kan je acties ondernemen om kikkers, padden en salamanders te helpen. Bijvoorbeeld door extra overwinterplekken te voorzien in je tuin zoals hoekjes met bladeren, hout en stenen.
Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie
Geen opmerkingen:
Een reactie posten