Muurhagedis verovert België en neemt daarvoor de trein

De muurhagedis is aan een heuse opmars bezig. Dat blijkt uit een lopende studie in opdracht van Leefmilieu Brussel over de verspreiding van amfibieën en reptielen in het Hoofdstedelijk Gewest. De muurhagedis verspreidt zich niet alleen in Brussel, maar eigenlijk over heel België. En dat doet hij per trein.

Twintig jaar geleden kon je muurhagedissen enkel spotten in de regio tussen Samber en Maas. Maar de voorbije jaren lijkt de soort haar verspreidingsgebied in een sneltreintempo te hebben uitgebreid over een groot deel van Vlaanderen en Brussel.

Robert Jooris, reptielenkenner bij Natuurpunt, heeft de opmars van bij het begin mee in kaart gebracht. "Al snel viel op dat de dieren heel dikwijls in rangeerstations opdoken", zegt Jooris. "De hagedissen zijn er terecht gekomen door mee te reizen met goederentreinen die vaak lang stilstaan in die rangeerstations."

"De metalen goederenwagons die er staan, warmen goed op in de zomer zodat ze een geschikte plek vormen voor warmteminnende muurhagedissen. Als de trein dan uiteindelijk vertrekt, reizen de hagedissen mee. Op die manier wist de soort zich te verplaatsen naar gebieden waar ze nooit eerder werd waargenomen".

"Klimaatopwarming heeft muurhagedis naar Vlaanderen en Brussel gebracht"

De muurhagedis is er ondertussen in geslaagd om zich langsheen de spoorwegen te settelen. Een spoorwegomgeving, met sporen op steenslag, lijkt relatief goed op de natuurlijke habitat van de muurhagedis. Muurhagedissen hebben veel warmte nodig en de spoorwegbermen bieden voor hen dan ook een interessant, voldoende warm microklimaat.

Mogelijk hebben muurhagedissen ook vroeger al als treinreizigers grotere verplaatsingen gemaakt, maar leidde dat nooit tot nieuwe vestigingen. Die nieuwe plaatsen waren wellicht niet warm genoeg voor de hagedissen om zich voort te planten.

 "Muurhagedissen hebben in juli een temperatuur nodig van minstens 18 graden Celcius om hun eieren te laten uitbroeden", weet Jooris. "De klimaatopwarming heeft ervoor gezorgd dat die gemiddelde julitemperatuur de voorbije decennia geregeld bereikt werd, waardoor de soort zich nu ook in Vlaanderen en Brussel succesvol kan voortplanten."

Muurhagedis vertoeft in Brusselse rangeerstations

Ook in de grote Brusselse rangeerstations zijn de muurhagedissen inmiddels aan het voortplanten geslagen. Dominique Verbelen van Natuurpunt, die aan de Brusselse Reptielen- en Amfibieënatlas werkt, heeft weet van aanzienlijke populaties in de rangeerstations van Haren, Schaarbeek en Vorst-Zuid.

"Binnenkort wordt het weer warm genoeg om de dieren waar te nemen", zegt Verbelen.  "We hopen dat iedereen die een hagedis ziet, ons dat zal melden, liefst met een foto." Waarnemingen kunnen gemeld worden via de website www.waarnemingen.be.

De studie, die wordt gecoördineerd door Natuurpunt en Natagora, de Waalse tegenhanger van Natuurpunt, zal in 2019 resulteren in een nieuwe verspreidingskaart voor amfibieën en reptielen in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest.